Trong chuyến công tác tuần trước, trên chuyến bay từ Tokyo về HCM, mình đã có dịp xem lại bộ phim cổ điển yêu thích của mình, "You've got mail" của Tom Hanks và Meg Ryan trên máy bay. Mặc dù đã 20 năm trôi qua kể từ ngày ra mắt, bộ phim vẫn luôn giữ nguyên giá trị như là một tác phẩm kinh điển của mọi thời đại.
 Nội dung phim không có gì to tát, chỉ là một câu chuyện tình hài hước, thú vị của hai "người bán sách": Kathleen của tiệm sách nhỏ chuyên bán sách thiếu nhi "Shop around the corner" và Joe Fox của hệ thống của hàng sách "Fox Books" đầy năng lực tài chính. Ở ngoài đời, Joe và Kathleen ghét cay ghét đắng nhau vì mỗi người đại diện cho một phong cách kinh doanh sách hoàn toàn khác biệt, nhưng trên mạng chat email AOL, dưới nickname Shopgirl và NY152, họ say sưa trò chuyện và trao đổi cùng nhau như những người bạn tâm giao, từ tình yêu với New York, đến tình yêu với sách.
 Mình yêu bộ phim này không chỉ vì diễn xuất quá tuyệt vời của Tom Hanks và Meg Ryan, mà còn vì cách thiết kế, màu sắc, dàn dựng cảnh rất đẹp, rất ấm áp, tinh tế, và rất "New York" theo cảm nhận của mình. Một New York cổ điển mang đậm chất Mỹ với những ngôi nhà có bậc tam cấp bằng đá chạy thẳng xuống mặt đường, cửa tiệm Starbucks góc phố, vườn hoa, cảng biển, nội thất đồ gỗ với gam màu nâu, vàng nhạt, trắng, ghế bành và giường bọc vải hoa nhỏ li ti, những khung ảnh gỗ, chụp đèn vàng mờ, lọ hoa cúc daisy trắng tinh khôi buổi sớm...
 Và mình yêu tiệm sách truyện thiếu nhi "Shop around the corner" của Kathleen, với la liệt những quyển truyện tranh xếp đầy khắp nơi, trên giá sát tường, trên bàn, trên kệ, góc phòng, những vật trang trí ngồ ngộ xinh xinh, chùm dây đèn lấp lánh, bộ bàn ghế thiếu nhi, thú nhồi bông ngộ nghĩnh ...


Những đứa trẻ trong khu phố của Kathleen thật may mắn, khi được lớn lên cùng với một tiệm sách tuyệt vời như vậy ! Kathleen còn tổ chức những buổi đọc truyện cổ tích dành cho bé, những buổi ký tặng sách, và hơn ai hết, cô ấy biết rõ mọi tác giả, mọi đầu sách thiếu nhi được trẻ em yêu thích nhất. "Quyển sách nào mà cô ấy thích, chắc chắn sẽ bán chạy."


Mình luôn có một tình yêu đặc biệt dành cho những tiệm sách. Mỗi khi đi du lịch đến bất cứ một thành phố nào, mình luôn luôn muốn đến thăm những của tiệm sách được yêu thích nhất của thành phố đó. Cảm giác lang thang cả buổi chiều trong một tiệm sách luôn luôn thú vị. Giống như đang chơi trò chơi tìm châu báu, mình không khỏi mỉm cười vui sướng lúc vô tình phát hiện một quyển sách thú vị nằm nép mình đâu đó trên kệ. Mỗi quyển sách mở ra một chân trời mới, với những câu chuyện mới, những con người mới mà đôi khi ta khó lòng gặp được ngoài đời thực.

Vậy nên, mình sẽ viết về những tiệm sách yêu thích nhất mà trước giờ mình có dịp ghé thăm. Hy vọng, một ngày nào đó bạn cũng sẽ tìm ra được những điều thú vị nho nhỏ ở đó, trên chuyến hành trình của bạn :).

1) DAIKANYAMA T-Site TSUTAYA, Tokyo



Nếu được bầu chọn, mình sẽ nói đây là tiệm sách tuyệt vời nhất Tokyo ! Tuyệt vời hơn cả Kinokuniya ở Shinjuku. Được thiết kế bởi kiến trúc sư Klein Dytham, khu phức hợp sách- âm nhạc - phim ảnh - bán lẻ này đã được giải thưởng của Liên hoan kiến trúc thế giới. Mở cửa vào năm 2011, người ta nói rằng, đây có lẽ là tiệm sách tuyệt vời nhất trên thế giới.


Tọa lạc trên một con dốc của khu phố Daikanyama, khu phố được coi là dành cho những người giàu có, sành điệu và thời thượng nhất của Tokyo, nhưng không phải cái kiểu sành điệu thời thượng khoa trương như ở Roppongi Hills hay Omotesando, mà đẳng cấp và tinh tế một cách hoàn toàn khác biệt, sâu lắng, tao nhã. Trong không gian ấy, kiến trúc của T-Site Tsutaya cũng không phải là kiểu tòa nhà cao tầng chọc trời, mà là một khu gồm 3 tòa nhà 2 tầng trải rộng, với khu sách ẩm thực đời sống du lịch, khu tạp chí và sách thời trang nghệ thuật, khu sách chuyên đề, xen kẽ với những khu bán hàng sổ, bút, dụng cụ văn phòng phẩm, cả thực phẩm hữu cơ, đồ gốm, túi vải, tranh ảnh, bưu thiếp, .....





Ngoài ra, có cả một cửa hàng Starbucks cho bạn thoải mái ngồi nhâm nhi cà phê và đọc quyển sách mới mua, một cửa hàng Family Mart với nhiều thực phẩm, đồ uống cho bạn lựa chọn. Tầng 2 là khu dành riêng cho dĩa CD, DVD, ăn uống, ẩm thực, sẵn sàng để bạn thưởng thức một bữa tối tuyệt hảo, kết thúc với một ly cocktail trong tiếng nhạc jazz sóng sánh....

Nói chung là, mình chưa bao giờ có thể đến T-site Tsutaya mà đi về tay không. Ở đây luôn luôn có một không khí quyến rũ, đầy âm nhạc, nghệ thuật, văn hóa và chất thơ khiến bạn không nỡ rời, muốn mang một chút xíu không khí ấy về nhà, dù chỉ là một quyển sách, một tờ tạp chí. Và ở đây, bạn có thể tìm thấy rất nhiều đầu sách và tạp chí hiếm bằng tiếng Anh mà các tiệm sách bình thường ít khi nhập về bán.



Chuyến công tác vừa rồi dù lịch trình kín mít, dù trời rất lạnh mà mình thì thiếu ngủ liên tục, vậy mà cũng phải ráng dành ít thời gian buổi tối, ngồi tàu điện ngầm đến Daikanyama, chỉ để ghé lại cái nơi mà mình luôn ao ước ấy. Với mình, đó luôn là một "tiệm sách hoàn hảo trong mơ".

Kỳ sau, mình sẽ kể về tiệm sách cũ chuyên mua và bán các loại sách second-hand ở Bangkok là Dasa Bookstore, một quán cà phê sách rất thú vị là Blue Books Cafe ở khu Jiyugaoka, Tokyo, và khu phố chuyến bán sách cũ ở Tokyo: Jimbochou.

Sáng mai là thứ bảy, mình sẽ dậy sớm, pha một bình cà phê thật nóng, ăn bánh muffin, và vùi đầu vào sách cả ngày. Với mình, đó là cách hưởng thụ ngày nghỉ tuyệt vời nhất.
Chúc bạn một kì nghỉ cuối tuần vui vẻ  nhé :) !


Mùa mưa ở Sài Gòn lại đến.

Không khí ẩm, mát và dịu nhẹ. Có lẽ đây là mùa mát mẻ nhất trong năm ở Sài Gòn. Đêm ngủ không cần bật máy lạnh, buổi trưa đi ăn trưa cũng thấy dễ chịu hơn. Chỉ là, đôi lúc những cơn mưa bất chợt đổ xuống, khiến người đi xe máy phải vội vàng dừng xe lại để mặc áo mưa, một ngày có khi đến mấy bận.

Được một người bạn là đầu bếp cho mượn quyển sách nấu ăn của Bobby Chin. Ngày xưa bạn đã từng làm việc trong bếp của Bobby, nên được bạn kể cho nghe nhiều chuyện, từ việc Bobby khó tính thế nào, nấu nước mắm, làm bánh mì ra sao, cho đến chuyện cô người yêu Hà Anh của bác "chảnh" đến độ nào :). Rất tiếc nhà hàng của bác ở Việt Nam đã đóng cửa, chứ nếu không mình cũng muốn đến ăn thử một bữa xem sao.


Sinh ra tại New Zealand trong một gia đình có mẹ là người Ai Cập, bố là người Mỹ gốc Hoa, Bobby mang trong mình nhiều dòng máu, chịu ảnh hưởng nhiều nền văn hóa khác nhau. Khi còn trẻ, Bobby cũng đã từng lạc hướng trên con đường sự nghiệp, không biết mình muốn làm gì, lúc thì muốn trở thành vận động viên chuyên nghiệp, rồi lại học kinh tế, ra trường đi làm cho các công ty, cho sàn chứng khoán phố Wall, để rồi cuối cùng mới biết mình không thuộc về thế giới của sơ mi, cà vạt, suit đen và cặp táp. Thế là Bobby bỏ việc, đi bán cá ngoài cảng.

Rồi đi học làm bếp, làm bồi bàn. Sang Việt Nam, mở nhà hàng chung với bạn, lần nào cũng thất bại nặng nề. Phải đến nhà hàng thứ 4, mới gặt được chút tiếng tăm và ổn định.

Đọc cuộc đời của Bobby, mới thấy chặng đường thành công nào cũng chứa nhiều vất vả, thất bại, đôi lúc đi sai đường, và những gì đạt được hôm nay chưa chắc sẽ còn tồn tại đến ngày mai. Bởi vậy mà người ta cứ phải đi, đi mãi, trong chặng hành trình cuộc đời mình. 


Sau một tuần bận rộn, không gì thoải mái hơn là được từ từ nhâm nhi ly cà phê do mình tự tay drip lấy, đọc sách, và suy nghĩ vẩn vơ. Một hôm nào đó, mình sẽ nấu thử những công thức đã học được của Bobby từ quyển này xem sao.

Ngoài trời mây đen đã nặng hạt, bắt đầu mưa rồi...



Vừa đọc xong một mạch 3 quyển: "Một mình ở Châu Âu" của Phan Việt, "Con đường Hồi Giáo" của Nguyễn Phương Mai, "Eat, Pray, Love" của Elizabeth Gilbert (bản dịch tiếng Việt của nhà xuất bản Nhã Nam), quả thực lâu lắm rồi mình mới có thời gian đọc sách một cách say sưa như vậy.

Nguyễn Phương Mai, mạnh mẽ, gai góc và sắc sảo, với cái đầu của một nhà báo, nhà nghiên cứu và trái tim của một phụ nữ trải đời, tỉnh táo nhưng cũng rất lãng mạn và đầy nhiệt huyết. Chị viết về những thành phố Trung Đông, từ các địa danh nổi tiếng trong lịch sử tôn giáo với máu, lửa và nước mắt như Jerusalem, Mecca, Bethlehem... đến những thành phố nhỏ xinh hiền hòa như Kairouran của Tunisia, Chefchounen của Maroc, Sacotra của Yemen, Nizwa ở Oman.... Xuyên suốt trong những trang sách là cái nhìn của chị về lịch sử Hồi Giáo, về những điều thế giới đã biết và chưa biết về Hồi giáo, với tư cách là một tôn giáo, và với tư cách là một chủ nghĩa chính trị. Mình học được ở cuốn sách này rất nhiều thứ, và có rất nhiều đồng cảm với tác giả, có lẽ vì nó liên quan đến một kỷ niệm cá nhân của riêng mình. Nhưng hơn cả, mình phục tác giả vì sự dũng cảm mạnh mẽ của chị khi dám một mình đơn độc bước chân vào Isareal, Palestine, Saudi và rất nhiều nơi nguy hiểm khác nữa, để mở rộng trái tim và "hót váng lên một chặp" về những vùng đất Trung Đông nhiều đau thương, đầy nghịch lý, thấm đẫm máu và nước mắt này.

"Một mình ở Châu Âu" của Phan Việt kể về cuộc hành trình một tháng của chị ở Đức, Pháp và Ý trong giai đoạn chị đang gặp những rắc rối trong cuộc sống hôn nhân. Có cái gì đó hơi giống với "Eat, Pray, Love", nhưng nhẹ nhàng hơn một chút, lãng mạn hơn một chút, "Việt Nam" hơn một chút. Đọc những trang sách của chị, như nhìn thấy lại hình ảnh của chính mình trong những tháng ngày cũng một mình lang thang giống chị, chị thì ở Paris, Venice, Florence..., mình thì ở Bangkok, Seoul, Đài Bắc, Kuala Lumpur, Malacca... Mỗi người đàn bà đi du lịch lang thang một mình có cái lý do của riêng họ. Đôi khi là tìm kiếm một câu trả lời cho chính mình, tìm lại bản thân mình, hoặc đôi khi là tìm kiếm hoặc chờ đợi một điều gì đó mà chính bản thân mình cũng không hiểu rõ. Những người đàn bà, giống như Phan Việt miêu tả, "Họ là những người giằng xé giữa ý thức đạo đức truyền thống với mong muốn cá nhân; họ khao khát được  yêu một cách chân thành, mãnh liệt - một tình yêu lớn - nhưng rồi luôn phải chấp nhận một cái gì đó thứ cấp, vừa phải. Họ đã tới Paris để "tìm lại mình", "để tìm lại sự lãng mạn" như cách nói của Julia - bởi vì cái tình yêu thứ cấp đó không bao giờ có thể làm người ta nguôi ngoai khao khát về tình yêu kia".

Đường phố Đà Nẵng buổi trưa hè nóng lên hừng hực, thi thoảng có vài cơn gió mát từ biển thổi vào, tiếng còi xe ô tô, xe máy vẫn thi thoảng ré lên từng chặp....




Trong giới ẩm thực, một ngôi sao trong bảng xếp hạng danh giá Michelin (Michelin Guide) có thể nói là mơ ước của bất kỳ nhà hàng nào, bất kỳ đầu bếp nào. Chỉ cần được 1 sao của Michelin Guide, nhà hàng đó có thể tự tin rằng mình ở một đẳng cấp khác so với những nhà hàng không nằm trong bảng xếp hạng. Nếu được 2 sao, danh sách khách đặt chỗ của nhà hàng đó sẽ kéo dài hàng tháng, thậm chí là hàng năm. Và nếu được 3 sao, thì nhà hàng đó có đủ trình độ và đẳng cấp để tiếp đón bất cứ một nhà tỷ phú, tài phiệt nào, thậm chí bất cứ một nguyên thủ quốc gia nào. 

Hàng năm, tại Pháp, kinh đô ẩm thực của thế giới, trước khi Michelin Guide của năm đó được chính thức xuất bản, giới truyền thông, báo chí và dân chúng Pháp sẽ sôi nổi bàn luận và đồn đoán, xem năm nay nhà hàng nào sẽ lên hạng, đầu bếp nào sẽ rớt hạng. Việc mất một ngôi sao trong bảng xếp hạng của Michelin, sẽ kéo theo doanh thu của nhà hàng đó tụt dốc không phanh, cũng như nhận được thêm một sao Michelin sẽ là sự bảo chứng bằng vàng cho chất lượng món ăn của nhà hàng đó đã nâng lên một tầm cao mới. Rất nhiều đầu bếp đã đặt việc trở thành một đầu bếp có 3 sao Michelin làm mục tiêu của cuộc đời mình.

Chỉ là một bảng xếp hạng nhà hàng gói gọn trong vài trăm trang giấy, tại sao Michelin lại có có sức ảnh hưởng lớn đến vậy ? 

Thương hiệu Michelin được sáng lập nên bởi hai anh em nhà Andre Michelin và Edouard Michelin vào năm 1900. Lúc đầu, họ sản xuất.....lốp xe ô tô. Để khuyến khích các khách hàng vào thời đó đi du lịch nhiều hơn (để sử dụng nhiều lốp xe hơn), hai anh em nhà Michelin đã có sáng kiến lập ra một danh sách đánh giá các nhà hàng ở khu vực đồng quê hoặc các khu du lịch trong nước Pháp, xếp hạng theo cấp độ 1 sao, 2 sao và 3 sao. Dần dần, bảng đánh giá xếp hạng ẩm thực của hai anh em nhà Michelin, Michelin Guide, với các tiêu chuẩn đánh giá đặc biệt khắt khe và chuyên nghiệp của mình, đã trở nên nổi tiếng và có sức ảnh hưởng lớn trong giới chuyên môn cũng như đối với các khách hàng yêu ẩm thực.
 (Thật ra Michelin còn đánh giá và xếp hạng các khách sạn nữa, nhưng bài này mình chỉ nói về nhà hàng thôi nhé)




Việc đánh giá và xếp hạng các nhà hàng của Michelin dựa trên kết quả điều tra của các chuyên gia trong ngành ẩm thực, thường được gọi là các inspector. Họ là những người có bằng cấp chuyên nghiệp liên quan đến nấu nướng hoặc quản lý khách sạn nhà hàng, và được huấn luyện đặc biệt để ăn, nếm, phân biệt và đánh giá thức ăn (cái vụ huấn luyện để ăn thử và nếm thử trong ngành ẩm thực này cũng nhiều chuyện vui lắm, hôm khác tớ sẽ kể)

Điểm đặc biệt là các inspector của Michelin đều ......nằm trong vòng bí mật tuyệt đối. Để đảm bảo tính trung lập trong sự đánh giá, các inspector phải ký cam kết với Michelin là sẽ không tiết lộ cho bất cứ ai, kể cả người thân của mình, rằng họ là inspector đánh giá cho Michelin. Ngoại trừ Michelin, không ai biết được bộ mặt thật của các inspector là ai. Không ai biết được khi nào sẽ có một inspector của Michelin đến ăn thử và đánh giá nhà hàng của mình. Vì vậy, để nhận được sự công nhận của Michelin, các nhà hàng phải nỗ lực không ngừng, nỗ lực mỗi ngày. Bí mật về nhân sự này được Michelin và các inspector của mình giữ kín trong suốt lịch sử gần 100 năm tồn tại. 

Người duy nhất dám "xé rào"  hợp đồng bảo mật này là Pascal Rémy, một inspector thâm niên người Pháp của Michelin. Năm 2004, Rémy xuất bản quyển sách với tựa đề "L'Inspecteur se Met à Table ( "The Inspector Sits Down at the Table") với nội dung dựa vào quyển nhật ký ghi lại hành trình 15 năm làm inspector cho Michelin của mình. Trước đó vào năm 2003, khi Michelin biết Rémy chuẩn bị viết sách, đã ngay lập tức đơn phương cắt hợp đồng làm việc với Rémy. Vụ việc này sau đó bị Rémy kiện ra tòa, và tất nhiên, Michelin thắng kiện.

Ngoài ra, tất cả các chi phí mỗi lần ăn thử của các inspector đều được trả bởi Michelin, không có nhà hàng nào được phép tài trợ. Các chi phí ăn uống thuộc loại fine dining này không hề rẻ, ví dụ món thịt gà nhồi cà rốt, hành và nấm truffle ở một nhà hàng 3 sao Michelin, "Bernard Loiseau’s La Côte d’Or" ở vùng Burgundy, Pháp, có giá 276 dollar. Hay một bữa ăn kéo dài 30 phút tại nhà hàng sushi Sukiyabashi Jiro ở Tokyo của nghệ nhân sushi Jiro, 3 sao Michelin, có giá thấp nhất là 320 dollar.




    Nhà hàng L' Ambroise, 3 sao Michelin, Paris


                   Món tráng miệng sô cô la của nhà hàng L' Ambroise, 3 sao Michelin


Michelin đánh giá các nhà hàng với rất nhiều tiêu chuẩn chi tiết, chẳng hạn như độ tươi của nguyên liệu, độ phức tạp của menu, hiệu quả kết hợp hương vị trong món ăn, sự chính xác trong kỹ thuật nấu, sự hoàn hảo trong trình bày, mức độ chuyên nghiệp của đội ngũ bồi bàn, sự tinh tế của nội thất, sự nhất quán trong chất lượng món ăn..... Vì vậy, có rất nhiều ý kiến chỉ trích, cho rằng Michelin quá truyền thống, quá bảo thủ, quá cứng nhắc, quá "Pháp"......trong cách đánh giá. Điều này có thể đúng, có thể sai, nhưng chắc chắn, không ai có thể phủ nhận rằng, Michelin đã tạo ra những đỉnh cao trong ngành ẩm thực, trở thành động lực thúc đẩy các đầu bếp trên thế giới phải học hỏi và nỗ lực không ngừng, đồng thời mang lại cho các đầu bếp tài năng, sự tôn trọng và công nhận cao quý mà họ xứng đáng được nhận.

Có thể nói, Michelin là huy chương vàng Olympic, là giải Oscar trong nghệ thuật ẩm thực.

Thực ra, đi ăn một nhà hàng Michelin, nhiều khi cũng không dễ chịu lắm đâu. Sự hoàn hảo và chính xác trong từng chi tiết trong nhà hàng, sẽ dễ khiến bạn bị...."khớp". Như nhà hàng sushi 3 sao Michelin của nghệ nhân Jiro tại Tokyo, nhiều khách hàng bảo rằng đôi lúc họ ngại đến ăn vì.....không khí quá căng thẳng. Sự căng thẳng ấy đến tự thái độ nghiêm túc và muốn mọi thứ đạt đến mức độ hoàn hảo nhất của nghệ nhân Jiro. Cho nên, nếu bạn mệt mỏi, chỉ muốn ăn no rồi về nhà ngủ một giấc cho lại sức, hoặc nếu bạn muốn quây quần, muốn ăn to, nói lớn, "dzô dzô" vui vẻ với bạn bè, thì có lẽ không nên chọn một nhà hàng Michelin. 

Michelin, cuối cùng cũng chỉ là một bảng xếp hạng ẩm thực, nó có thể có ý nghĩa với một số người, cũng có thể chẳng có ý nghĩa gì với một số người khác. Nếu có thể ví von, mình sẽ ví rằng đi ăn ở một nhà hàng Michelin cũng giống như đi nghe một buổi hòa nhạc, hay mua một bức tranh. Nó đắt giá, nhưng nó hoàn hảo, là một trải nghiệm đáng giá và mang lại nhiều cảm hứng. Nó là, một tác phẩm nghệ thuật. Nghệ thuật tuy không phải là bánh mì, nhưng là rượu của cuộc sống.

“There is no love sincerer than the love of food.” (Geogre Bernard Shawn)




Món cốt lết thịt heo con nướng, với pa tê chân giò, bí xanh bào mỏng, mực nhỏ nhồi, xốt giấm làm từ rượu sơ ri lâu năm. (Nhà hàng Amber, 2 sao Michelin, Hong Kong)







Nhà hàng Guy Savor, 3 sao Michelin, Paris

Giàm đốc điều hành quốc tế của Michelin Guide giới thiệu phiên bản Michelin Guide Hong Kong & Macau 2014.
Đầu bếp Joel Robuchon, người sở hữu số sao Michelin nhiều nhất thế giới, 26 sao, với các nhà hàng đạt chuẩn Michelin ở Hong Kong, Las Vegas, London, Macau, Monaco, New York City, Paris, Taipei và TokyoÔng nhận danh hiệu “Đầu bếp của thế kỷ” do bảng xếp hạng Gault Millau bình chọn năm 1989 và nhận huân chương Meilleur Ouvrier de France (Nghệ nhân giỏi nhất nước Pháp) trong lĩnh vực ẩm thực năm 1976.


Món xa lát cá của Robuchon. Cá ngừ cắt mỏng xếp thành lớp, có rau, có trái bơ cắt thành từng khối vuông nhỏ xíu


Món trứng cá Caviar và với xốt kem củ cải ngựa, khoai tây chần (nhà hàng 3 sao Michelin, L'Aterlier của Joel Robuchon)

    Món trứng hầm với kem thịt cua và nấm truffle đen
   (Nhà hàng L'Aterlier, 3 sao Michelin của Joel Robuchon )




 Gordon Ramsay, sở hữu 12 sao Michelin. Ai xem chương trình Masterchef chắc đều biết anh này.

Món vịt sốt trái cây của Gordon

Món sô-cô-la hạnh nhân của nhà hàng Gordon Ramsay trên đường Royal Hospital ở London, 3 sao Michelin.

Món gan ngỗng của nhà hàng 3 sao này

                                    Bìa Michelin Guide bản Tokyo năm 2014



                                             
Buổi tối, ngồi xem TN 91, nghe câu ca dao Nam Bộ sao mà thương lạ:
Đi đâu cho thiếp theo cùng
Đói no thiếp chịu lạnh lùng thiếp cam
Ví dầu tình có dở dang
Thì cho thiếp gọi đò ngang thiếp về…
Chợt nhớ đến tập truyện ngắn Hương Rừng Cà Mau của nhà văn Sơn Nam. Với nhiều người, tác phẩm văn học viết về Nam Bộ thành công nhất có lẽ là Đất Rừng Phương Nam của nhà văn Đoàn Giỏi, nhưng với mình, những câu chuyện về đất rừng U Minh “muỗi vắt nhiều như cỏ, chướng khí mù như sương…”, với hương tràm bạt ngàn và sức sống của những con người đi mở đất trong câu văn chất phác của nhà văn Sơn Nam đã lưu lại một ấn tượng khó phai mờ.
Những năm 13, 14 tuổi, thường hay ngồi một mình trên gác xép của căn nhà nhỏ, nơi chứa rất nhiều sách mà ba mẹ đã giữ lại được sau bấy nhiêu năm. Và trong một dịp tình cờ, đã phát hiện ra “Hương Rừng Cà Mau”, chỉ là một tập sách mỏng, bìa giấy hơi rách và đã ố vàng, với kiểu chữ in cũ kỹ của những năm 70, 80. Không biết nó đã có ở đó từ lúc nào.
Và mình đã đọc Hương Rừng Cà Mau, không như đọc một tác phẩm văn học, mà như là đọc một câu chuyện cổ tích, một câu chuyện huyền thoại mông lung của những người đi khai hoang mở đất.
"Từ bên này sông Tiền
Qua bên kia sông Hậu
Mang theo chiếc độc huyền
Điệu thơ Lục Vân Tiên
Với câu chữ:
Kiến nghĩa bất vi vô dõng giả
Tới Cà Mau, Rạch Giá
Cất chòi, đốt lửa giữa rừng thiêng..."
Cái hài hước, hóm hỉnh của “Hát bội giữa rừng hoang”, cảnh những con ong đi hút mật tràm, người đàn ông tay không đi săn sấu…như là huyền thoại về một vùng đất nào vừa gần gũi vừa xa lạ. Và cái tình của người Nam Bộ sao mà chất phác, cô Lài con thầy Năm Điền với cây huê xà quấn quít, một tấm lòng của cô Bảy đưa đò, và cái tình của câu hò tha thiết:
Một mai thiếp có xa chàng 
Ðôi bông thiếp trả, đôi vàng thiếp xin.
Tại sao đôi bông thì trả, đôi vàng thì xin ? Không lẽ người đàn bà nước mình mang thói tham lam ? Sự thiệt nó có tích như vầy : đôi bông là vật cha mẹ chồng cho nàng dâu hồi đám nói ; đôi vàng là của riêng mà hai vợ chồng trẻ nhờ dành dụm sắm được lúc sau. Nàng dâu than vãn bà mẹ chồng khắc nghiệt, sẵn sàng "trả đôi bông" lại cho mẹ chồng. Nhưng nàng vẫn thương chồng - "xin giữ đôi vàng" - nài nỉ chồng cất nhà ở riêng để thoát ách. Câu hát đó cao sâu lắm ! Hồi xưa, khách qua đường hễ nghe nó là hiểu được tánh tình của bà mẹ chồng trong nhà như thế nào. Bởi vậy người hát phải biết hát, người nghe phải biết nghe. “ (Miễu Bà Chúa Xứ)
Tác phẩm điện ảnh nổi tiếng “Mùa Len Trâu” của đạo diễn Nguyễn Võ Nghiêm Minh cũng lấy từ cốt truyện “Mùa Len Trâu” của nhà văn Sơn Nam trong tập truyện này.
Có lẽ, cái giọng văn xa xưa của nhà văn Sơn Nam không còn phù hợp với tuổi trẻ bây giờ, và có khi là khó hiểu nữa. Mình cũng không có ý định giới thiệu tập truyện ngắn này như là một tác phẩm đáng đọc hay là nên đọc. Chỉ đơn giản, là một mảnh ký ức cũ ngày xưa của riêng mình...
Một lúc nào đó, muốn đi một vòng các tỉnh đồng bằng sông nước Nam Bộ, để nghe, để thấy, để nhìn....Nam Bộ bây giờ chắc đã khác với cái thời của Sơn Nam rất nhiều rồi, nhưng cái linh hồn, cái tấm lòng chất phác ấy sẽ còn lưu lại mãi...



  Đêm qua thức khuya hơn mọi ngày để đọc cho hết "Và khi tro bụi" của Đoàn Minh Phượng. Mình thích giọng văn của ĐMP, sắc và mạnh, cấu trúc thông minh và chuẩn xác. Đôi khi trong một đoạn văn chị viết hàm chứa rất nhiều những suy tưởng, ý nghĩ đậm đặc đến nỗi phải đọc đi đọc lại vài lần mới thấm hết được. "Và khi tro bụi" có một cấu trúc chuyện lạ, đôi khi mơ hồ, nhưng lại rất sâu xa và có tình người. Đọc văn của chị, đọc câu chuyện chị kể, đôi khi thấy như muốn ngạt thở vì những suy tưởng và thông điệp mà chị muốn gửi gắm. Đôi khi thấy như mình được đánh thức. Như là khi uống một ly cà phê phin không đường thật đậm, nếu không quen, ban đầu bạn sẽ thấy thật nặng và đắng ngắt, nhưng rồi cái hương thơm đặc sánh, cái dư vị để lại trên đầu lưỡi, trong cuống họng, và trên vỏ não của bạn là sâu sắc, riêng biệt và không thể nào quên.
Thích cái triết lý này của chị. "Bởi vì con người chỉ chấp nhận sự thật khi nó đi kèm với ý nghĩa, ý nghĩa hiếm hoi, nên hiểu biết của con người cũng nhỏ nhoi.Ý nghĩa chủ quan, nên chỉ có sự thật của mẹ nuôi tôi và sự thật của tôi, chứ không có sự thật đứng riêng một mình nó. Nếu đứng riêng một mình, nó đứng trong bóng tối. Khi được nhìn thấy, nghĩa là nó đã đứng trong ánh sáng của tôi hoặc là của mẹ nuôi tôi. Ánh sáng có thể nhiều dối trá. Bóng tối thành thật, nhưng nó đồng nghĩa với im lặng."


Food & Travel & Everyday Life

.